Đọc báo cáo tài chính là hoạt động cần thiết để đi đến phân tích tình hình hoạt động của một doanh nghiệp. Tuy nhiên, để việc đánh giá trở nên dễ dàng, hiệu quả cần hiểu và có phương pháp phân tích hợp lý. Sau đây là những hướng dẫn cơ bản để việc đọc và phân tích báo cáo tài chính của một doanh nghiệp đạt được hiệu quả cao.

1, Mục đích của việc đọc và phân tích báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính là một bản báo cáo tổng hợp tình hình tài chính kinh doanh của một công ty, tổ chức tài chính trong kỳ. Thông thường, một kỳ có thể là một quý hoặc một năm. Đọc báo cáo tài chính và phân tích các số liệu trong đó giúp cho những người quản lý của chính công ty có cái nhìn khái quát hơn về doanh nghiệp của mình. 

Hội đồng quản trị đọc báo cáo tài chính để nắm rõ tình hình hoạt động của doanh nghiệp mình

Các cơ quan chức năng có thẩm quyền có thể thông qua báo cáo tài chính để nắm bắt được tình hình kinh doanh của doanh nghiệp đó. Đồng thời, việc quản lý cũng trở nên dễ dàng hơn.

Các nhà đầu tư luôn cần báo cáo tài chính như là bước đầu tiên để đánh giá tình hình doanh nghiệp. Từ đó, có thể đưa ra những quyết định đầu tư cho riêng mình. Đồng thời, so sánh các chỉ số trong các báo cáo tài chính của các công ty khác nhau có thể giúp nhà đầu tư lựa chọn doanh nghiệp tốt hơn.

2, Hướng dẫn cách đọc báo cáo tài chính

• Đọc ý kiến của kiểm toán viên

Đây là hoạt động thường bị bỏ qua nhưng lại rất quan trọng. Ý kiến của kiểm toán viên cho thấy mức độ chính xác và đáng tin cậy của báo cáo tài chính. Nếu như bảng báo cáo tài chính không được đánh giá cao thì tất cả những thông tin khác ta đọc và phân tích sau này đều không có nhiều giá trị.

Ý kiến của kiểm toán viên trong báo cáo tài chính của Tập đoàn Hòa Phát

• Đọc bảng cân đối kế toán

Bảng cân đối kế toán là bảng đầu tiên trong báo cáo tài chính. Bảng thể hiện tài sản và nguồn vốn của công ty. Trong đó, tổng tài sản luôn có giá trị bằng tổng nguồn vốn. Thông thường, số liệu đánh giá là số liệu cuối kỳ trước (đầu kỳ) và số liệu cuối kỳ hiện tại. Bảng cân đối kế toán thể hiện rất rõ cơ cấu các loại tài sản và cách phân phối nguồn vốn của công ty. Từ đó, đánh giá được hoạt động của công ty trong kỳ.

• Đọc bảng báo cáo kết quả kinh doanh

Đúng như tên gọi, bảng báo cáo kết quả kinh doanh là tấm gương phản ánh tình hình bán hàng, kinh doanh của công ty trong kỳ. Các hạng mục về doanh thu, chi phí, lợi nhuận được hạch toán rõ ràng theo mẫu theo đúng quy định của nhà nước. Nhờ đó, ta có thể dễ dàng đánh giá khái quát tình hình sản xuất kinh doanh của công ty trong kỳ.

• Đọc bảng lưu chuyển tiền tệ

Đây là bảng đánh giá dòng tiền ra, dòng tiền vào của công ty trong thời gian một kỳ. Nhờ đó, ta có thể so sánh với các hạng mục ở hai bảng trên xem có khớp và phù hợp hay không. Đồng thời, đánh giá được cách thức lưu chuyển tiền tệ của công ty.

• Đọc thuyết minh báo cáo tài chính

Đây cũng là phần thường bị bỏ qua nhưng lại chứa nhiều thông tin quan trọng. Được coi như phần ghi chú để liệt kê những điều còn thiếu, những chú thích cho các bảng phía trên. Đồng thời, phân tích chi tiết các số liệu đã đặt ra.

3, Hướng dẫn cách phân tích báo cáo tài chính

• Phân tích theo chiều dọc

Trong quá trình đọc và phân tích báo cáo tài chính, việc đầu tiên nên làm là nhìn theo chiều dọc. Phân tích báo cáo tài chính theo chiều dọc là cách nhìn vào tổng thể và phân tích cơ cấu hoặc thành phần các chỉ tiêu trong báo cáo tài chính. Từ đó, ta có thể xem xét cơ cấu đã phù hợp hay chưa, các thành phần có hợp lý không. 

Nếu như ở bảng cân đối kế toán, ta nhìn vào cơ cấu tài sản xem tài sản ngắn hạn hay tài sản dài hạn có tỷ trọng cao hơn. Phân bổ các hạng mục trong mỗi loại hình tài sản đã phù hợp hay chưa, từ đó đưa ra nhận định về cách quản lý tài sản của công ty. 

Tương tự, cơ cấu nguồn vốn lại phản ánh tình hình vay nợ của công ty. Đồng thời xét nguồn vốn và tài sản cũng đánh giá được sự phân bổ nguồn vốn có hợp lý hay không.

Trong bảng báo cáo kết quả kinh doanh và bảng lưu chuyển tiền tệ thì ta nhìn vào sâu hơn các thành phần chính và phụ khi phân tích theo chiều dọc. Ví dụ, để đạt được mức lợi nhuận trong năm thì công ty đã kiếm được doanh thu bao nhiêu từ những hoạt động nào. Bên cạnh đó, công ty đã chi trả bao nhiêu chi phí giá vốn, chi phí lao động, chi phí lãi vay…

• Phân tích theo chiều ngang

Sau khi phân tích theo chiều dọc để đánh giá sự phân bổ và cơ cấu các hạng mục thì ta tiến hành đọc báo cáo tài chính theo chiều ngang. Thông thường, trong một báo cáo tài chính sẽ có chỉ số đầu năm và cuối năm. Tuy nhiên, chúng ta nên xem nhiều báo cáo tài chính của các năm gần nhất cùng lúc. Việc này có thể so sánh việc tăng lên hay giảm đi của từng hạng mục, từng chỉ số. Từ đó đánh giá cũng như so sánh được hoạt động của công ty đã thay đổi như thế nào qua các năm.

Báo cáo tài chính có chỉ số đầu năm và cuối năm để so sánh

Ví dụ, xét 3 năm liên tiếp mà lợi nhuận sau thuế tăng lên rõ rệt chứng tỏ hoạt động kinh doanh của công ty ngày càng tốt lên. Nếu tổng tài sản – nguồn vốn gia tăng cho thấy quy mô công ty đã và đang được mở rộng.

• Phân tích các chỉ số tài chính

Các chỉ số tài chính thường không được thể hiện tại báo cáo tài chính, tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn tính toán được từ số liệu sẵn có và những kỹ năng tính toán cơ bản. Các chỉ số tài chính của công ty sẽ phản ánh rõ rệt tính hình kinh doanh, sức khỏe tài chính cũng như hiệu quả hoạt động. Một số chỉ số tài chính cơ bản nên được phân tích phải kể đến như :

• Khả năng thanh toán

• Khả năng sinh lợi

• Vòng quay các khoản phải thu

• Vòng quay hàng tồn kho

• Đòn bẩy tài chính

• So sánh với ngành

Mỗi ngành nghề đều có những đặc thù kinh doanh khác nhau, do đó, việc so sánh các chỉ tiêu đã phân tích ở trên với các công ty cùng ngành là rất quan trọng. Điều này làm cơ sở để nhận biết những số liệu có thể hiện tình hình kinh doanh tốt hay không. 

Các công ty trong ngành vật liệu xây dựng, sản xuất… thường có lượng hàng tồn kho cao để đảm bảo luôn đủ nguyên vật liệu. Các công ty bất động sản lại thường có lượng tiền và các khoản tương đương tiền rất lớn để hoạt động mua bán bất động sản được quay vòng thuận lợi.

Bên cạnh đó, việc so sánh với nhiều công ty cùng ngành cũng đánh giá được vị thế của công ty trong ngành. Đồng thời định hướng phát triển của công ty trong tương lai

Kết luận

Đọc báo cáo tài chính và phân tích các chỉ số là một việc cần thiết để đánh giá các hoạt động của một công ty, tổ chức tài chính. Đọc và phân tích càng chi tiết thì càng nắm rõ được tình hình doanh nghiệp và đưa ra được những quyết định phù hợp trong đầu tư cũng như trong công tác quản lý.